Fermuar (Fransızca: 'fermoir', kilit, kopça'dan), Elbise, çanta, çizme ve benzeri eşyanın yaka, cep gibi açılıp kapanması gereken yerlerine dikilerek yerleştirilen, üzerindeki sürgü çekilince karşılıklı dişlerinin birbirine geçmesi ve kenetlenmesi sûretiyle dikildiği kumaş veya derinin iki parçasını birleştiren şerit biçiminde araç.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Fermuar, tekstil sektöründe hâkim yöntem olarak kullanılmaya başlamadan önce sözkonusu bağlama, birleştirme veya kapama işlemi, düğme, kopça, çıtçıt, ip, bağ gibi malzeme ve araçlarla yapılabiliyordu.

1850 yılından itibaren dünyanın çeşitli yerlerinde birbirinden bağımsız mucitler tarafından fermuarın öncülleri icât edildi. 1851 yılında Birleşik Amerikalı mucit ve sanayici Elias Howe, kendi kendine aralıksız kapanabilen bir kumaş kilit geliştirdi. Fakat Howe’un icâdı, pek ilgi görmedi.

1891 yılında bir başka ABD'li mucit, Whitcomb Judson Howe'unkinden daha basit bir yöntem buldu. Judson, 1892 ve 1893'te "casp locker" ismini vererek fikrinin patentini aldı. Bu fikir ilk olarak ayakkabı bağlama işinin kolaylaştırılması amacıyla geliştirilmişti. Judson'un fikri, Gideon Sundback tarafından geliştirilerek 1913'te bugünkü modern fermuarın atası icat edildi. 1918 yılına kadar yalnızca kovboy çizmelerinde kullanıldı. Elbise, valiz, çanta, çadır, uyku tulumu gibi tekstil ürünlerinde sıkça kullanılır. Yerine düğme, çıtçıt, bağcık, cırt-cırt da kullanılabilir.

Günümüzde metal ya da plastikten oldukça ucuza imâl edilebilmesine rağmen, sıklıkla tek bir dişin bozulmasıyla bütün fermuar işlemez hâle gelir. Çünkü bir diş kırılınca bütün şerit işlevini yerine getiremeyecek duruma gelir. Günümüzde gelişen tekstil teknolojisi, su geçirmeyen, yanmayan, donmayan veya kırılmayan özelliklere sahip fermuarlar üretebilmektedir.